چه زمانی عصب کشی نیاز پیدا خواهیم کرد؟
عصب کشی هنگامی انجام می‌شود که قسمت داخلی یک دندان که به آن پالپ نیز گفته می‌شود آسیب ببیند و یا دچار التهاب و عفونت شود. حتی اگر پالپ یا مغز دندان از بین رفته باشد و یا در اصطلاح مرده باشد، بخش بالایی دندان یا همان تاج می‌تواند کماکان دست نخورده باقی بماند. از بین بردن پالپ دندان آسیب دیده یا آلوده، بهترین روش برای حفظ ساختار دندانها است.( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
عصب کِشی یا عصب کُشی دندان، کدام اصطلاح درست است ؟
حقیقت این است که در زبان علمی دندانپزشکی اصطلاحی به نام “عصب کشی” ( چه با ضمه و چه با کسره) وجود ندارد. اصطلاح علمی و آکادمیک Root Canal Therapy (درمان کانال ریشه) است که اختصارا RCT نامیده می شود.حتی اصطلاح “اندو” برای درمان کامل ریشه اصطلاح صحیحی نیست. عبارت صحیح “درمان اندودونتیک” است که باز هم RCT نسبت به آن اصطلاح دقیق تر و صحیح تری است.
دندانپزشکان باید سعی کنند که در صحبت با بیماران از ترمینولوژی درست استفاده کنند. جا افتادن صحیح ترمینولوژی در بلند مدت امکان پذیر است و مزایای زیادی برای حرفه دارد و می تواند به از بین بردن بسیاری از برداشت های نادرست و شبهات بیماران کمک کند.مثلن اگر اصطلاح “درمان کانال ریشه” به جای عصب کشی در بین بیماران ما جابیفتد،راحت تر می توانیم علت طول کشیدن مدت درمان و همچنین درد های بعد از درمان ریشه را به آن ها توضیح بدهیم.
در هر صورت چه دلمان بخواهد و چه نخواهد اصطلاح “عصب کشی” در بین بیماران و حتی دندانپزشکان رواج دارد.
آیا عصب کشی دندانها را ضعیف میکند ؟
- درمان کانال ریشه که بسیاری از مراجعان ما آن را «عصب‌کشی» می‌شناسند،
- همواره برای افراد با سوال‌ها و ابهام‌هایی همراه است.
- بسیاری از افرادی که برای درمان ریشه دندان‌های خود مراجعه می‌کنند،
- دغدغه‌هایی در مورد آینده دندان درمان ریشه دارند.
- اغلب این باور عمومی وجود دارد که عصب‌کشی دندانها را ضعیف میکند.
- البته بسیاری از دندانپزشکان هم با توصیه به روکش دندان‌های عصب‌کشی شده،
- این تلقی را در مراجعان به وجود می‌آورند که علت ضعیف شدن دندانها بعد از عصب‌کشی و نیاز آنها به روکش، درمان عصب‌کشی است.
- چرا این باور به طور کلی غلط است و درمان ریشه دندانها را ضعیف یا شکننده نمی‌کند.
- در بیشتر موارد، دندان‌های ما به دلیل پوسیدگی به عصب‌کشی نیاز پیدا می‌کنند.
- علت پوسیدگی میکروب‌ها هستند. در جریان پوسیدگی ساختارهای دندان مانند مینا و عاج تغییر ماهیت می‌دهند و از بین می‌روند.
- بافت‌های پوسیده مینا و عاج دندان تقریبا دیگر قابل نگهداری نیستند و باید خارج شوند
- چون در بیشتر موارد این بافت‌ها حاوی باکتری‌های پوسیدگی زا و قابل گسترش و انتقال هستند.
- خارج کردن کامل بافت‌های حاوی این میکروب‌ها مهم است.
- پوسیدگی باعث ضعیف شدن ساختار دندان می‌شود و قسمت‌های سالم نسج دندان را هم در برابر نیروهای طبیعی جویدن شکننده میکند.
- علت اینکه گاهی ناگهان دندان پوسیده موقع غذا خوردن می‌شکند یا خالی می‌شود، همین قضیه است.
در طی عصب کشی چه اتفاقی می‌افتد ؟
عصب کشی یک تا چند جلسه طول می‌کشد و به وسیله دندانپزشک یا اندودنتیست انجام می‌شود. اندودنتیست کسی است که در زمینه علل، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها و آسیب به پالپ دندانی یا عصب دندان تخصص دارد. این که پیش کدام نوع دندانپزشکی بروید تا حدی به سختی عصب کشی دندان فرد و سطح راحتی دندانپزشک عمومی در کارکردن روی دندان شما بستگی دارد. دندانپزشک شما اطلاعات کافی را در این مورد که برای انجام عصب کشی به چه کسی مراجعه کنید در اختیار شما قرار می‌دهد.
- اولین گام برای عصب کشی عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس است برای اینکه دندانپزشک بتواند شکل کانال ریشه را ببیند و مشخص شود که آیا هیچ علامتی از عفونت در استخوان اطراف وجود دارد یا خیر عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس را درخواست میکند.
- سپس دندانپزشک یا اندودنتیست با استفاده از بیحسی موضعی ناحیه نزدیک دندان را بیحس میکند. ممکن است نیاز به بیحسی نباشد چراکه عصب از بین رفته است با این وجود بیشتر دندانپزشکان برای اینکه بیمار احساس راحتی و آسایش بیشتری داشته باشد از بیحسی موضعی استفاده می‌کنند.
- برای خشک نگه داشتن محل و تخلیه بزاق در طی درمان، دندانپزشک یک رابردم یا سد لاستیکی را اطراف دندان قرار می‌دهد.
- سپس روی دندان با استفاده از مته یک سوراخ ایجاد خواهد شد. پالپ همراه با باکتریها، بافت پوسیده عصب و مواد زائد مربوط از روی دندان برداشته می‌شوند. فرآیند تمیزکردن با استفاده از فایل‌های مجرای ریشه انجام می‌شود. یک سری از این فایل‌ها با قطر افزایش‌یابنده به صورت پشت سر هم داخل سوراخ دسترسی قرار داده می‌شوند تا کناره‌های سوراخ را تمیز کنند. به صورت دوره‌ای از آب یا هیپوکلریت سدیم برای شستن مواد باقیمانده استفاده می‌شود.
( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
پر کردن ریشه
- زمانی که دندان کاملا تمیز شد مهروموم می‌شود. برخی دندانپزشکان ترجیح می‌دهند پیش از مهروموم کردن دندان یک هفته صبر کنند. برای مثال، چنانچه عفونت وجود دارد دندانپزشک ممکن است برای از بین بردن آن دارویی در محل قرار دهد.
- سایرین ممکن است ترجیح دهند که همان روزی که دندانها تمیز می‌شوند آنها را را مهر و موم کنند. چنانچه عصب کشی همان روز به اتمام نرسد برای جلوگیری از دسترسی آلوده‌کننده‌هایی مانند بزاق و غذا یک پرکردگی موقت در حفره بیرونی در دندان قرار داده می‌شود.
- در ویزیت بعدی، برای پرکردن قسمت داخلی دندان، یک خمیر مهروموم کننده و یک ترکیب لاستیکی به نام گوتاپرکا در کانال ریشه دندان قرار داده می‌شود. برای پر کردن سوراخ دسترسی خارجی که در آغاز درمان ایجاد شده یک پرکردگی در محل قرار داده می‌شود.
- مرحله نهایی شامل ترمیم بیشتر دندان است. از آنجا که دندانی که نیاز به یک عصب کشی دارد اغلب یک پرکردگی بزرگ یا پوسیدگی وسیع یا سایر مشکلات را دارد اغلب نیاز است تا یک روکش دندان ، روکش و رابط یا سایر ترمیم‌ها برای محافظت از دندان روی آن قرار داده شود تا از شکستن آن جلوگیری کند و امکان کارکرد بهینه آن را فراهم کند. دندانپزشک درباره لزوم استفاده از هر کدام از این روش‌ها با شما صحبت خواهد کرد.
آیا عصب کشی دردناک است ؟
عصب کشی به دردناک بودن معروف است. اما در واقع بیشتر مردم معتقدند که عصب کشی درد بیشتری نسبت به پرکردن دندان ندارد.
فرایند عصب کشی دندان و پر کردن آن
هنگامی که دندان می پوسد و جهت تشخیص به دندان پزشک مراجعه می کنید؛ دندان پزشک متخصص از دندان عکس برداری کرده و تشخیص می دهد که میزان اندازه پوسیدگی دندان چگونه و به چه صورت است. بعد از تشخیص در صورتی که پوسیدگی شدید باشد و به ریشه دندان رسیده باشد لازم است تا عصب کشی شود.
در فرایند عصب کشی دندان پزشک با استفاده از سوزن ها و تجهیزات خاص دندان را تراشیده و به عمق آن نفوذ می کند تا ریشه و عصب های دندان را بکشد. در این حالت ریشه های دندان از بین رفته و مسیری که سوزن از آن وارد شده بعد از خروج سوزن خالی می ماند.
در این حالت دندان و مجرای داخل آن باید پر شود که به آن پر کردن دندان می گویند و توسط مواد مختلف این عمل صورت می گیرد. پر کردن دندان کاری اجباری بوده و پر نکردن آن می تواند عوارضی داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم.( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
بررسی عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی
همانطور که گفته شد بعد از عصب کشی دندان و محل ریشه های آن خالی هستند در نتیجه لازم است که این حفره پر شود اما پر نکردن آن ها عوارضی دارد که برخی از این عوارض عبارت اند از :
عفونت لثه و دندان در اثر پر نکردن بعد از عصب کشی
در صورتی که این فضا پر نشود و همینطور خالی بماند فضای بسیار مناسبی برای نفوذ و جمع شدن باکتری ها و پلاک ها بوده و سسس می شود تا لثه بیمار شود و دندان به طور کامل بپوسد. این پوسیدگی و بیماری لثه می تواند آسیب های جبران ناپذیری را به دهان شما وارد کند.
همچنین عفونت آن می تواند به سایر نقاط لثه نیز رسیده و آن ها را نیز بیمار نماید. این بیماری بر دیگر دندان ها نیز اثر گذاشته و می تواند سبب پوسیدگی کلی دندان های شما شود و آسیب های جدی و جبران ناپذیری را از خود بر جای بگذارد. دقت کنید که به دلیل اینکه دندان کاملا باز بوده و دارای حفره است شدید ترین مراقبت های دندانی نیز نمی تواند از پوسیدگی آن جلوگیری کند.
از طرفی دیگر در صورتی که بیش از حد مسواک بزنید یا از نخ دندان و دهان شویه استفاده کنید می توانید به سلامت دندان و لثه خود نیز آسیب وارد نمایید از این رو پر نکردن دندان با توجه به عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی کار منطقی نمی باشد.
( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
قورت دادن دندان و خطر خفگی
هنگامی که دندان شما خالی است؛ در ضعیف ترین حالت خود قرار دارد. همچنین دیگر ریشه ای نیز ندارد که سبب استحکام آن در لثه شود از این رو از عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی می توان به قورت دادن دندان اشاره کرد.
در این حالت شما به طور ناگهانی و ناخودآگاه دندان خود را قورت داده و ممکن است همین مسئله سبب خفگی شما شود. البته که قورت دادن آن در صورتی که دچار خفگی نشوید عوارض دیگری نداشته و به طور معمولی دفع می شود اما لازم به ذکر است که در این صورت برای جای خالی دندان مجور به صرف هزینه بیش تری نسبت به حالتی که آن را پر می کردید هستید.( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
از این رو تحمل عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی و ریسک کردن بر سر آن اصلا منطقی نبوده و تنها چیزی که برای بیمار دارد درد و زیان است. همچنین در صورتی که جای خالی دندان نیز پر نشود به مرور سبب تحلیل رفتن فک شده که همین مورد نیز ضرر های دیگری دارد.
پیشگیری از عصب کشی
از آنجا که التهاب و عفونت به دلیل پوسیدگی عمیق، انجام ترمیم‌های مکرر روی دندان و/یا پرکردگی وسیع اتفاق می‌افتد با رعایت بهداشت دهان و دندان(مسواک زدن دوبار در روز، کشیدن نخ دندان یک بار در روز و ملاقات منظم با پزشک) ممکن است نیاز به عصب کشی کاهش پیدا کند. احتمال ترومای ناشی از آسیب مرتبط با ورزش نیز با پوشیدن محافظ دهان کاهش پیدا میکند.
سوالات متداول
آیا پس از عصب کشی می‌توانم سیگار بکشم ؟
توصیه می‌شود حداقل به مدت 24 ساعت پس از انجام عمل از استعمال دخانیات خودداری کنید. پس از انجام عصب کشی، دندان نیازمند مراقبت مکرر است.
آیا عصب کشی در بارداری ،امکان پذیر است ؟
معمولاً، عصب کشی دندان در طول دوره بارداری ایمن و بی خطر است. اغلب، زنان باردار نگران عکس برداری رادیولوژی در طول عصب کشی دندان یا پس از آن هستند. این موضوع در حالی است که در کلینیک تخصصی دندانپزشکی از عکس برداری RVG برای این کار استفاده می‌شود که هیچ خطری برای مادر و جنین به همراه ندارد. به این ترتیب با استفاده از روش جدید عصب کشی در این کلینیک نیاز به عکس برداری های مکرر از دندان ها وجود نخواهد داشت.
علاوه بر این زنان باردار اغلب درباره داروهای مورد استفاده برای بی حس کردن دهان برای انجام درمان دندان درد نیز نگران هستند، اما باید بیان کرد که استفاده از این داروها در اکثر مواقع برای مادران باردار بی خطر و ایمن است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند عصب کشی دندان ها در طول دوره بارداری خطرناک است و تا حد امکان باید از انجام این کار خودداری شود. در حقیقت در این رابطه باید بیان کرد این تفکر اشتباه است و عصب کشی دندان با از بین بردن عفونت بدن مادر ممکن است به حفاظت از سلامت جنین در حال رشد کمک موثر کند.
( کلینیک دندانپزشکی دیجیتال دکتر زمانی, عصب کشی دندان در اقدسیه )
آیا پس از عصب کشی می‌توان دندان را مسواک کرد ؟
شما می‌توانید با ملایمت از مسواک و نخ دندان استفاده کنید. البته در صورتی که از پرکردگی های موقتی در بین دو دندان استفاده شده است، نباید نخ دندان به کار ببرید.
آیا پس از عصب کشی دندان می‌توانم غذا بخورم ؟
پس از انجام درمان تا زمان از بین رفتن اثر داروی بیحسی صبر کنید و سپس غذا بخورید تا زبان یا لپ خود را گاز نگیرید. تا زمانی که روند درمان به طور کامل توسط دندانپزشک انجام نشده است از غذا خوردن با دندان آسیب دیده خودداری کنید تا آسیب بیشتری به آن وارد نشود.
سخن پایانی
عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی در حدی است که شما نمی توانید به هیچ عنوان آن ها را تحمل نمایید. این عوارض در برخی اوقات می توانند صدمات جبران ناپذیری را به بیمار وارد کرده و سبب شوند تا بیمار سلامت دندان خود را به طور کامل از دست بدهد.
از عوارض پر نکردن دندان بعد از عصب کشی می توان به قورت دادن دندان و جای خالی آن و … اشاره کرد که هر کدام از آن ها هزینه های مادی و معنوی جداگانه داشته و در نتییجه پر نکردن دندان به هیچ عنوان به صرفه نیست.